CEHALET NASIL YAYILIR YA DA

Agnotoloji kısaca bilgisizlik bilimi demek. Çıkarı için cehaleti yaymanın yöntemlerini araştıran ve onu ifşa eden bir bilim dalıdır. Agnotoloji, Antik Yunanca ’daagnosis ‘bilgisizlik’ ve ontoloji ise varlık felsefesi anlamına gelen kelimelerden türetilmiştir.

Agnotolji bir yandan cehaleti yayma yöntemlerinin adıyken diğer yandan onu inceleyen, ortaya koyan ve ifşa eden bilimin de adıdır.

Agnotolji bilimi, kendi çıkarına göre bir ülkeyi yönetmekten,bir ürünü pazarlamaya kadar çok geniş bir spekturumda, kasıtlı olarak kafa karışıklığı ve yalan bilgi yayılmasını inceler ve bilimsel yöntemlerle ortaya koyduğu bu bilgileri bilim dünyası ve kamuyla paylaşır.

Cehaletin yayılması ve kullanılması neredeyse insanlık tarihi kadar eski olsa da bunun bilimsel olarak incelenmeye başlanması ve adının konması oldukça yenidir.

Agnotolji’nın çıkışı 1976 yıllarına dayanır. O yıllarda medya bilgi yaymakta çok güçlüyken, bu bilgileri teyit mekanizmaları neredeyse yoktu. Ulusötesisigara şirketleri bunu çok iyi kullandı. Sigara karşıtı kampanyaların üstesinden gelebilmek için o yıllarda sigaranın zararlarının net olarak bilinmemesinden yararlandılar. Kafa karıştırıcı kampanyalarla ya sigarayı bırakmak isteyenleri tereddütte düşürdüler ya da başlamak isteyenleri cesaretlendirdiler.

Bu kampanyadaki yöntem bilim insanı Stanford Üniversitesi’nden Robert Proctor’un dikkatini çekti. Ve arkadaşlarıyla birlikte bilimsel yöntemle inceleme konusu yaptı.

Bu çalışmanın ardından Proctor’un öncülük ettiği çalışmalarla cehaletin ve bilgisizliğin nasıl yayıldığını araştıran bir disiplin olan Agnotoloji ortaya çıkmış oldu (onedio.com).

Dünyayalılar.org sitesi irrasyonel sayfasından yararlanarak yazdığı cehalet yaymanın yöntemine biz de katkıda bulunalım.

1- Karşı tarafın doğru bilgi sahibi olmasını istemeyin. Agnotolojide temel amaç karşı tarafın doğru ve sağlıklı bilgi elde etmesini istememektir. Yani öncelikle toplumun kafa karışıklığı ve yalan bilgi ile donanmasını istemeniz ve buna göre hareket etmeniz gerekir.

2- Çıkar elde etme amacı güdün. Eğer yayacağınız bilgi saf ve doğru bilgiyse tek çıkarınız karşı tarafın aydınlanması olacaktır ki bu sizin çıkarınıza uymaz. O nedenle çıkarlarınız için bıkmadan usanmadan cehalet yaymaya devam ediniz. Bir gün istediğiniz sonucu elde edersiniz.

3- Anlaşılamayan bir olgu bulun. İşin en önemli kısmı burasıdır. Cehalet yaymak için öncelikle insanların kafasında yer etmiş, zaman zaman aklına takılan, vesvese kabilinden bir olgu bulmalısınız.

4- Dengeli tartışma zemini yaratın.Soru ne kadar dengesiz olsa da cevabınız, inandırıcı olabilmesi için, mutlaka dengeli olsun.

5- Kendi başınıza uzman olun.En iyi ben bilirim diyecek bir özgüvene sahip olmalısınız. Psikoloji, biyoloji veya tıp bilme gerekliliği gibi bir kısıt sadece gerçek bilgiyle hareket edenleri bağlar. Unutmayın, siz menfaat için cehalet yayan bir asılsız bilgi tüccarısınız.

6. Uzmanlığını iddia ettiğiniz konuya dair genel kavramlarla ilgilenmeseniz de olur, kısmi bilgi işinizi görecektir. Büyük resimden işinize gelen kısımlarını, resmin tamamı gibi göstermeniz yetecektir.

Bu yöntemi kullanarak cehaleti yayabileceğiniz gibi yayanları tanıyıp ifşa etmeniz de mümkün…

Seçim sizin…

Dr. Nedim İnce

Altınoluk /21. 07. 2020