YAZ İSHALLERİ

Yaz aylarında, sıcağa dikkat edilmezse sıcak, beslenmeye dikkat edilmez ise ishal çarpar.

İshal, bağırsak çalışmalarının bozulduğunun bir işareti olan; büyük aptesin şekilsiz, sulu bir hal almasıdır. Buna sıklıkla normalden fazla sıklıkta dışkılama da eşlik eder. 

İshalde bağırsak hareketleri artmıştır. Bağırsak içine normalden çok fazla sıvı geçişi vardır. Su ve besin emilimi ise bozulmuştur.

Mikroskobik canlıların bir kısmı bağırsak duvarında iltihap yapar bu da bağırsağın içine iltihap hücrelerinin ve çok miktarda sıvının dolmasına yol açar. Yine mikropların bir kısmı toksin denilen zehirli maddeler salgılayarak bağırsak içine aşırı su ve tuz geçmesine ve de dışkının iyice sulu hale gelmesine neden olur. Tüm bunların sonucunda oluşan sık ve sulu dışkılama ise vücuttan su ve de tuz kaybını arttırır.       

İshalin birçok nedeni vardır. Bunlardan en sık olanı gözle görülmeyen mikroskobik; bakteri, mantar, parazit, virüs gibi canlılardır. İşte “Yaz ishalleri” bu mikroskobik canlıların oluşturduğu bir ishal türüdür.

İshal yapan başka nedenlerden bir kaçını sayacak olursak; biri ilaçlardır ki en büyük grubu antibiyotikler oluşturur. Bunun yanı sıra bazı mide barsak hastalıkları, barsak tümörleri, bazı hormonal hastalıklar, aşırı ve ani ısı değişimleri ishal nedeni olabilir. Bağırsakların çalışmasını düzenleyen otonom sinir sitemini etkileyen heyecan, korku, stres de ishale yol açabilir.      

Yaz mevsiminde bakteri ve parazitlerin yaptıkları ishal üst seviyeye ulaşır. O nedenle de bu mevsimde gördüğümüz ishallere “Yaz ishalleri” adı verilir.

Yaz aylarında ishallerinin artmasının nedeni ishal yapan bakteri ve parazitlerin sıcakta çok daha hızlı çoğalmasıdır.

Besinler üreticiden tüketiciye ulaştırılırken ‘soğuk zincir’ kırılırsa mikroplar hızla üremeye başlar. Mikropların sayısı arttıkça hastalık yapma riski de yükselir ve ishallilerin sayısı artar.

Diğer yandan yazın insanlar denize ve havuza girmekte ve bu sırada yuttukları mikroplu sular ishali arttırmaktadır.

Yaz aylarında ortaya çıkan ve hızla çoğalan sinekler çöp ve pis ortamlardan aldıkları mikropları yiyeceklere taşıyabilmektedir. Hijyenin kötü olduğu yerlerde ishali arttırıcı bir rol oynamaktadırlar.

Mikrop bulaşmış su ve besinler ‘Yaz ishallerinin’ başlıca nedenidir.

İshal ile birlikte artan bağırsak hareketlerine bağlı karın ağrısı, mide bulantısı, iştahsızlık halsizlik, ateş ‘Yaz ishallerinin’ başlıca bulgularıdır.

‘Yaz ishalleri’ aşırı su ve tuz kaybına neden olduğunda; tansiyon düşüklüğü, kalp çarpıntısı görülebilir. Tablo ilerlediğinde sersemlikten komaya kadar giden bulgular ortaya çıkar. Zamanında tedavi edilmezse,  özellikle çocuk ve yaşlılarda ölüme yol açabilir.

Yaz ishallerinden korunmanın temeli temiz su ve temiz gıdadır. İçme sularının temiz olduğundan emin olunmalı, kuşku varsa kaynatılarak içilmelidir. Sebze ve meyvelerin iyice yıkanması, soyulabileceklerin soyularak yenmesi etkili bir önlemdir. Besinlerin kaynatılarak pişirilmesi ve hemen tüketilemeyen kısmının soğuk ortamda korunması diğer önlemlerden bazılarıdır.

El temizliği çok önemlidir. Her işlemden sonra özellikle de tuvaletten çıktıktan sonra ellerin sabun ile dikkatlice yıkanması yaz ishaline yakalanma riskini azaltacaktır.

Yaz ishallerine davetiye çıkaran kirli deniz ve havuzların davetine icabet etmemek önemli bir koruyucu davranıştır.

Hastalık halinde alınacak kişisel önlemler vardır. Sıvı ve tuz kaybını yerine koymak için yeterince sıvı tüketmek bunlardan biridir. İshalde, içine yeterince tuz katılmış ayran bol bol içildiğinde; sıvı ve tuz kaybı yerine konduğu gibi beslenmede desteklenmiş olur.

Yoğurt, pirinç lapası, haşlanmış patates tüketmek bağırsakları rahatlatacaktır. Şekerli ve yağlı besinlerden uzak durulmalıdır.

Alınan kişisel önlemlerle hastalık şiddetinden bir şey kaybetmez ya da bir günü aşarsa daha fazla zaman kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.

Kanlı, mukuslu ishallerde; ishale ateş ve tansiyon düşüklüğü eşlik ettiğinde;  çok sık ve çok bol sıvılı ishal durumlarında zaman geçirmeden bir doktora başvurmak, özellikle çocuk ve de yaşlılarda yaşam kurtarıcı olabilir.

Kişisel önlemler dışında rastgele ilaçlarla kendi kendimizi tedavi etmeye kalkmamız hem hastalığa doğru tedaviyi geciktirecek hem de ilaçların yaratabileceği ek yan etkilerle boğuşmamıza neden olacaktır.

Yaz ishalinden doğru önlemler alarak korunabilir, hastalandığımızda doğru davranarak hızla sağlığımıza kavuşabilir, tatildeysek,  zehir olmasını engelleyebiliriz.

Dr. Nedim İnce

Altınoluk / 16. 07. 2019