Yazının başlığındaki soruyu aklıma getiren bir internet haberleşme grubunda yer alan bazı iletiler oldu. Bir konuda görüşünü bildiren grup üyesi elektronik mektubunu bitirirken adının başına Dr. unvanını yazmış, başka bir üye de yazının içeriği ile ilgilenmeyip unvana takılıp, eleştirisini “bunu neden kullanıyorsun” şeklinde dile getirmişti. Onu destekleyen başka bir üye de “doktorlar bunu hep yapıyor” diyerek polemiği sürdürmüştü.
Konuya birkaç açıdan yaklaşmak mümkün diye düşünüyorum. Doktorluğun tarihsel geçmişinden bu yana toplum içinde önemli ve saygın bir meslek olduğunu biliyoruz. Önemi, konusunun insan olmasından üstelik doğrudan insanın sağlığı ve canı ile ilgilenmesinden kaynaklanıyor. Saygınlığı ise Hipokrat yemini ile cisimleşmiş etik kurallar içinde yani deontolojiye uygun yaşama geçirilmesine dayanmaktadır.
Diğer yandan doktorluğun mezuniyetten sonra yaşam bitine kadar 24 saat süren bir meslek olması, hekimin adeta hücrelerine kadar işleyen bir parçası haline gelmesine yol açmaktadır.
‘Nasıl 24 saat’ derseniz, ‘sosyal yaşamda karşılaştığı doktora bir kez bile olsa sağlığı ile ilgili soru sormamış ve yanıtını almamış bir kişi var mıdır’ sorusu ile yanıt veririm ve konuyu uzatmamak için de başka örneğe gerek duymam.
Yakın çevremde çok az kişi bana adımla seslenmektedir: doktor aşağıya, doktor yukarıya… Ve gözlemim bunun bana has olmadığını hemen tüm hekimlerin benzer durumla karşı karşıya olduğu bilgisine ulaşmaktadır.
Gerek mesleğin özelliğinden, gerekse toplumun verdiği tepkiden, yaşamının tabii bir parçası haline gelmiş doktorun, unvanını kullanması, doğallıktan öte refleks haline geldiğini düşünebiliriz.
İnsanlar nezdinde önemli ve saygın bir meslek olan doktorluğun unvanını, yıllarca verdiği emekle kazanmış ve halkın hizmetine sunmuş bir hekimin, bunu yazdığı meslek dışı bir yazıda kullanmasının yarattığı rahatsızlığı, doğrusu anlamakta güçlük çekiyorum.
Diğer yandan, Sosyal Psikoloji’den tutumların oluşmasında ve insan ilişkilerinde, unvanın önemli olduğunu biliyoruz. Tanımadığımız bir kişi bir şeyi söylediğinde ya da yazdığında içeriğini değerlendirmek için öncelikle kim olduğunu, unvanın ne olduğunu öğrenmeye çalışırız; bunu o kadar doğal bir biçimde yaparız ki çoğu kez sürecin farkına bile varmayız.
Tüm yazılanlardan yola çıkarak unvanın toplumda olumlu bir karşılığı olması nedeniyle sahipleri tarafından kullanılmasının yaşamın gereği olduğunu, doktorların ayrıca mesleklerinin özelliği sonucu bunu içselleştirip refleksi bir davranışla kullandığı, zaten halk tarafından ayrıcalıklı bir yere konulması nedeniyle unvanını kullanarak ikincil bir kazanç beklemesinin pek akla yatkın olmadığı tespitini yapabiliriz.
Tüm bu yazılanların ışığında, yazı başlığındaki sorumuzun yanıtını;‘insanlar ne kadar unvanına düşkünse doktorlar da o kadar’ şeklinde verebiliriz.